Schody do nieba (26.07.2017)

 
 
 

W Nowym Delhi znajduje się dość oryginalny zespół budowli o wdzięcznej nazwie Jantar Mantar. Patrząc po raz pierwszy na te konstrukcje, odnosimy wrażenie, że mamy do czynienia z nowoczesnymi instalacjami artystycznymi. Oczywiście jak to ze sztuką nowoczesną bywa, do każdego przedmiotu można dopisać ciekawą interpretację. W tym momencie przypomina mi się historia, która wydarzyła się w jednym z zabytkowych kościołów naszej diecezji, w którym właśnie skończono renowację bocznego ołtarza, ale jeszcze nie zdążono uprzątnąć rusztowania wraz z niektórymi narzędziami. Kiedy na chwilę wyszli robotnicy, wszedł do kościoła ksiądz proboszcz oprowadzając grupę jakichś artystów, którzy podeszli do rusztowań i z zachwytem pytali, kto jest autorem tej instalacji, jaki jest tytuł dzieła, po czym z uznaniem zwrócili się do proboszcza: „To wspaniałe, że Kościół otworzył się również na sztukę nowoczesną!”

Jednak w przypadku Jantar Mantar nie mogło być mowy o takiej „pomyłce”, ponieważ budowle te są w doskonałym stanie, pomalowane w ciemnoczerwonych barwach i znajdują się na zadbanym placu, z troskliwie pielęgnowanymi trawnikami. Poza tym pośród tych budowali od razu wyczuwa się pewną myśl, jakaś zasadę. Zjawisko niezwykłości potęguje otoczenie tego miejsca, składające się z wysokich, nowoczesnych budynków pełnego życia nowoczesnego miasta. Pierwsza budowla, którą spotykamy zaraz po wejściu, to olbrzymia, cylindryczna forma, w kształcie podwójnego serca, ze schodami po bokach i w środku. Następnie olbrzymi trójkąt prostokątny, z kilkoma oknami na swojej płaszczyźnie, w otoczeniu dwóch, wspinających się ku niebu schodów. Dalej dwa olbrzymie cylindryczne budynki przypominające trochę rzymskie Koloseum, z rzędami równych okien. W jednym z cylindrów znajdują się wydrążone półkule, a w drugim kamienny słup, od którego rozchodzą się promieniście równe, kamienne belki. Dalej jeszcze mniejsze elementy, bloki, kolumny, postumenty i przede wszystkim schody, które są elementem dominującym w całym kompleksie.

Te tajemnicze budowle Jantra Mantra to oczywiście nie futurystyczne, artystyczne instalacje, ale zbiór trzynastu astronomicznych instrumentów, które zostały wybudowane w latach 1723-1724. Co prawda na jednej z budowli została umieszczona pamiątkowa tablica z okazji renowacji całej struktury dokonanej w 1910 r., która podała datę jej budowy rok 1710. Jednakże późniejsze badania przesunęły datę jej powstania na rok 1724. Jantra oznacza tyle co instrumenty, a mantra to formuły. Jest to jedno z pięciu obserwatoriów wybudowanych przez maharadżę Jai Singh II z Jaipur (1688-1743), który otrzymał polecenie od Wielkiego Mogoła Muhammad Shsh (1688-1743) dokonania rewizji obowiązującego w imperium kalendarza. Oprócz Delhi takie obserwatoria powstały jeszcze w Jaipur, Ujjain, Mathura oraz Varanasi. Podstawowym celem obserwatorium było wypełnienie astronomicznych tablic oraz wyznaczenie czasu ruchu słońca, księżyca oraz różnych planet. Wspominany już olbrzymi trójkąt nosi nazwę Samrat Yantra i oznacza tyle, co „największy instrument”. Jest to w zasadzie zegar słoneczny. Posiada 70 stóp wysokości, 114 stóp długości u podstawy i 10 stóp grubości. Jego przeciwprostokątna o długości 128 stóp jest równoległa do osi Ziemi i wskazuje na Biegun Północny. Po obu stronach trójkąta znajduje się kwadrant z podziałką wskazującą godziny, minuty i sekundy. W czasach konstrukcji Samrat Yantra już istniały zegary, ale Samrat Yantra przemienił podstawowy zegar słoneczny w precyzyjne narzędzie do pomiaru odchyleń i innych powiązanych z nimi współrzędnych różnych ciał niebieskich.

Następny instrument to Jayaprakash, który składa się z wydrążonych półkul z oznaczeniami na ich wklęsłych powierzchniach. Krzyżówki rozciągały się między punktami na obręczy. Od środka Ram obserwator mógł porównać pozycję gwiazdy z różnymi znakami lub krawędzią okna. Z kolei Misra Yantra została zaprojektowana jako narzędzie do określania najkrótszych i najdłuższych dni w roku. Było też używane również używany do wskazania dokładnej chwili w południe w różnych miastach i miejscach, niezależnie od ich odległości od Delhi. Yantry Mishry  mogły wskazać, kiedy było południe w różnych miastach na całym świecie. Niestety, z powodu obecnie istniejących wysokich budynków, dokonywanie większości tych pomiarów jest już dzisiaj niemożliwe. Kompleks Jantar Mantar uległ dość poważnym zniszczeniom podczas indyjskiego powstania sipajów w 1857 r. (przeciwko brytyjskiej dominacji), ale później został poddany gruntownej renowacji. Obecnie stanowi miejsce spacerowe, chętnie odwiedzane przez turystów i mieszkańców Delhi, intrygujące swoim spokojem i ukrytą w kamieniu tajemnicą. Nawet gdyby ktoś nie wiedział, że cały ten kompleks to obserwatorium, to jednak wszechobecne schody wskazują na kierunek, gdzie trzeba zwrócić swój wzrok, tzn. ku niebu.

Ks. Henryk M. Jagodziński                                                                                                                                                                   Źródło:wrodzinie.pl

 

Leave a reply

Your email address will not be published.